جاروبرقی یکی از وسایل خانگی مهم است، که این روزها در اکثر منازل وجود دارد. کارخانههای گوناگون این دستگاه را در شکلهای مختلف ساخته و به بازار عرضه میکنند. بعضی از این جاروبرقیها دارای کیسه های زبالهیکبار مصرف میباشند، و بعضی دارای کیسه دایمی که قابل تخلیه و استفاده مجدد است. ساختمان جاروبرقی از دو قسمت اصلی تشکیل شده که در زیر به آنها میپردازیم.
قسمت الکتريکی (الکتروموتور) دستگاه
مهمترین قسمت الکتریکی جاروبرقی را یک الکتروموتور از نوع موتورهای کلکتوردار تشکیل میدهد. در اکثر وسایل الکتریکی خانگی معمولا از موتور یونیورسال (سری DC) استفاده میشود. ساختمان و طرز کار آن به صورت زیر میباشد.
استاتور (قسمت ساکن)
این قسمت از موتور که یک میدان الکتریکی دوار ، برای گرداندن آرمیچر ، ایجاد میکند از دو بخش و یک هسته آهنی تشکیل شده است.سرو ته کلافهای سیمپیچی با نظم و شرایط خاصی در روی تیغههای کلکتور که روی محور روتور نصب شده است لحیم شدهاند. هسته آرمیچر معمولا به شکل استوانهای و از جنس آهن نرم ساخته میشود . این قسمت را از صفحههای نازک که نسبت به یکدیگر عایق شدهاند ، میسازند. بدین صورت که آنها را کنار هم قرار داده و بعد روی یکدیگر پرس میکنند .
بدین وسیله از افزایش جریانهای فوکو و در نتیجه از گرم شدن هسته جلوگیری میشود. هر یک از صفحههای عایق در محیط خود دارای تعدادی دندانه میباشند که هنگام قرار گرفتن آنها در کنار هم و پرس شدن در طول استوانه رتور شیارهایی به موازات محور آن ایجاد میکنند تا کلافهای سیمپیچی در داخل آنها قرار گرفته و محکم شوند. برای کاهش تلفات ناشی از پدیده هیسترزیس جنس هسته را از فولاد نرم سیلیسدار انتخاب میکنند . زیرا این ماده دارای تلفات هیسترزیس کمی میباشد. جنس محور موتور را از فولاد سخت انتخاب و آن را کاملا صاف و صیقلی میکنند تا در تکیهگاه به راحتی عمل کند.
کلکتور (کموتاتور)
کلکتور از تیغههای جدا از هم مسی تشکیل شده است که به صورت استوانهای روی محور روتور قرار گرفته و توسط فلنچ نگهدارنده در جای خود محکم شدهاند. در فاصله بین هر یک از تیغهها صفحههای نازکی از جنس میکاقرار گرفته تا به این وسیله تیغهها نسبت به یکدیگر عایق شوند. انتهای هر یک از تیغهها به شکل برجسته و دوشاخه شده است تا سر و ته کلافها به راحتی در داخل آنها قرار گرفته و لحیم شوند. در بعضی از کلکتورها تیغه فاقد دو شاخه برجسته میباشد. معمولا سطح کموتاتور را به سیله ماشین بصورت بسیار صاف استوانهای میتراشند. این عمل باعث کاهشاصطکاکبین سطح کموتاتور و زغالها میشود . در ضمن عایق بین تیغهها را کمی پایین از سطح تیغه قرار میدهند تا با زغالها برخورد نکند .
جاروبکها (زغال ها)
جاروبکها عناصری هستند که جریان الکتریکی دریافتی از شبکه را پس از یکسوسازی وارد کلافهای رتور میکنند. جاروبکها قطعات کوچکی از ترکیبزغالو گرافیت هستند. معمولا بین جاروبکها و کموتاتور هیچ نوعروغنکارینباید انجام گیرد. زیرا گرافیت جاروبکها روغنکاری سرخود انجام میدهند. جاروبکها داخل نگهدارنده جاگذاری شده و توسط فنر روی تیغههای کموتاتور فشرده میشوند. ارتباط بین برق ورودی و جاروبکها توسط سیمهای بههم بافته شده مسی انجام میگیرد. بطوری که جاروبکها در داخل جازغالی قرار گرفته و تحت نیروی فنر با تیغهها در تماس میباشند. جاروبکها طوری طراحی شدهاند که دارای عمر طولانی باشند.